BY ISAYA BURUGU,1ST DEC,2023-Kenya inaungana na ulimwengu hivi leo kuadhimisha siku ya ugonjwa wa ukimwi duniani.Maadhimisho hayo huangazia juhudi zilizopigwa katika kukabiliana na kuenea kwa virusi vya ukiwmi na ugonjwa wa Ukimwi.Kauli mbiu ya siku ya ukimwi mwaka huu ni ‘Jumuiya ziongoze’, na inalenga kushirikisha jamii katika mapambano dhidi ya VVU.Waziri wa afya Susan Nakhumicha ataongoza hafla ya maadhimisho hayo ngazi ya kitaifa katika Kaunti ya Meru.
Kisa cha kwanza cha UKIMWI kurekodiwa nchini Kenya ni cha miaka 38 iliyopita, na taifa limeomboleza kupoteza maisha ya zaidi ya milioni 2 kutokana na vifo vinavyohusiana na UKIMWI tangu wakati huo
.Kongamano la 7 la Maisha, lililoandaliwa na Baraza la Kitaifa la Kudhibiti Magonjwa ya Syndemic (NSDCC) mnamo Agosti 30, 2023, lilifichua kuwa Kenya ina idadi ya watu milioni 1.4 wanaoishi na VVU, 98% kati yao wakipokea matibabu ya kurefusha maisha.
Siku ya Ukimwi Duniani hutumika kama ukumbusho wa mapambano ya kimataifa dhidi ya unyanyapaa unaohusiana na VVU, fursa ya kuwakumbuka waliopotea kutokana na janga hili, na wito wa kujitolea kwa siku zijazo ambapo VVU sio tishio tena kwa afya ya umma.
Siku ya Ukimwi Duniani iliyoanzishwa mwaka 1988 ilitoa jukwaa la kuongeza uelewa kuhusu VVU na UKIMWI, kuadhimisha kumbukumbu yake ya 35 mwaka huu.
Kwa mujibu wa Shirika la Afya Duniani (WHO), mafanikio makubwa yamepatikana katika kukabiliana na VVU na UKIMWI, kutokana na maendeleo ya utafiti wa matibabu, kuongezeka kwa upatikanaji wa matibabu na kinga, na uelewa mpana wa virusi.
Licha ya maendeleo haya, VVU bado ni suala kuu la afya ya umma duniani.
WHO inarekodi maisha ya watu milioni 40.4 wameuawa na virusi hivyo, na maambukizi yanayoendelea kuripotiwa katika nchi zote ulimwenguni. Kanda ya Afrika ya WHO ilichangia theluthi mbili ya watu milioni 39.0 wanaoishi na VVU mwishoni mwa 2022.
Mnamo 2022, watu 630,000 walikufa kutokana na sababu zinazohusiana na VVU, na milioni 1.3 walipata VVU. Katika mwaka huo huo, asilimia ya uchunguzi, matibabu, na mizigo ya virusi iliyokandamizwa ilikuwa 86%, 89%, na 93%, kwa mtiririko huo.
Ifikapo mwaka 2025, WHO inalenga kwamba 95% ya watu wote wanaoishi na VVU wanapaswa kuchunguzwa, kuwa kwenye Tiba ya Kupunguza Ukimwi (ART), na kufikia kiwango cha virusi kilichokandamizwa.
Takwimu kutoka kwa Mpango wa pamoja wa Umoja wa Mataifa kuhusu VVU/UKIMWI (UNAIDS) zinaonyesha kuwa mwaka 2022, watu milioni 29.8 walikuwa wakipokea matibabu ya VVU duniani kote, ikiwa ni asilimia 76 ya watu milioni 39.0 wanaoishi na VVU.
Pia mafanikio yamepatikana katika kuzuia maambukizi kutoka kwa mama kwenda kwa mtoto, huku asilimia 82 ya wajawazito wanaoishi na VVU wakipata dawa za kurefusha maisha (ARVs) mwaka 2022.
Licha ya hatua hizi, WHO inasema kwamba VVU bado ni suala la afya ya umma duniani kote. Takriban watu milioni 9.2 wanakosa upatikanaji wa matibabu muhimu ya VVU, na kusababisha maisha ya watu 1,700 kupoteza kila siku na maambukizi mapya 3,500.
WHO inalenga kukomesha UKIMWI kama tishio kwa afya ya umma ifikapo mwaka 2030, na inataka kufikia malengo ya 95-95-95: 95% ya watu wanaojua hali zao, 95% wamegunduliwa kupokea ART, na 95% kwenye matibabu kufikia viwango vya virusi vilivyokandamizwa.
